Konsumenci, banki i sądy pozostają w ciągłym oczekiwaniu na uchwałę Sądu Najwyższego dotyczącą zagadnień prawnych odnośnie kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych. Cała Izba Cywilna Sądu Najwyższego miała zgromadzić się 25 marca, następnie 13 kwietnia jednak finalnie posiedzenie odbędzie się 11 maja. Każdy z podmiotów ma nadzieję, że majowy termin będzie terminem ostatecznym. Zmiany w termiach posiedzeń mają swoje uzasadnienie w obecnej sytuacji epidemiologicznej, jak również są związane z oczekiwaniem na wydanie wyroków TSUE, o których więcej poniżej. Czy Trybunał Sprawiedliwości UE wyjaśnił sporne kwestie?
WYROK TSUE Z 22.04.2021 R. SPRAWA PROFI CREDIT SLOVAKIA (C-458/19)
Sprawa dotyczyła słowackiego konsumenta, który dowiedział się od swojego prawnika, że postanowienia zawartej przez niego z bankiem umowy miały nieuczciwy charakter. Niestety informację tę uzyskał dopiero po spłacie zobowiązania wobec banku. Mimo to zdecydował się na wytoczenie powództwa o zwrot opłat pobranych nienależnie. Słowacki system prawa przewiduje dla tego typu roszczeń trzyletni termin przedawnienia, który liczony jest od chwili bezpodstawnego wzbogacenia się, czyli w tej konkretnie sprawie od momentu dokonania zapłaty przez konsumenta. Profi Credit Slovakia s.r.o. oczywiście zwrócił uwagę na tę kwestię w toku sprawy rozpoznawanej przez słowacki sąd. I tak powstało zagadnienie, którym zajął się TSUE.
DO JAKICH WNIOSKÓW DOSZEDŁ TSUE?
Przede wszystkim TSUE stwierdził, że w sprawie takiej jak słowacka istnieje duże niebezpieczeństwo, że konsument nie powoła się w wyznaczonym mu terminie na uprawnienia jakie przyznaje mu prawo. Przy regulacji przewidującej wskazany powyżej trzyletni termin przedawnienie, mimo że umowa zawarta z bankiem miała długi okres wykonywania (tzn. raty były uiszczane przez długi czas), będziemy mieć do czynienie z brakiem możliwości prawidłowej oceny sytuacji przez konsumenta. W konsekwencji konsument wystąpi z powództwem do sądu za późno, co doprowadzi do naruszenia unijnej zasady skuteczności.
KONSEKWENCJE DLA POLSKICH FRANKOWICZÓW
Co tak naprawdę powyższy wyrok daje Frankowiczom w Polsce? Umożliwia on im dochodzenie swoich roszczeń również w zakresie w jakim raty uiszczone zostały ponad 10 lat temu. Nasza Kancelaria, jeszcze przed wydaniem wyroku TSUE, w swoich sprawach prezentowała stanowisko, wskazując że realnie kliencie mieli możliwość uzyskania wiedzy o niedozwolonych postanowieniach umownych dopiero po jakimś czasie od uiszczenia poszczególnych rat. Z tego względu wskazywaliśmy, że dziesięcioletni termin przedawnienia rozpoczyna bieg dopiero od momentu uzyskania świadomości o nieuczciwości postanowień przez naszego Klienta, a nie w dacie zapłaty poszczególnych rat. Dzięki temu dochodziliśmy roszczeń należnych za cały okres kredytowania.
WYROK TSUE z 29.04.2021 r. sprawa C 19/20
Sprawa ta rozpatrywana była po skierowaniu 5 pytań przez Sąd Okręgowy w Gdańsku. TSUE odpowiedział na każde z nich, jednak dla nas najważniejsza była kwestia zapatrywania się TSUE na możliwość żądania przez Banki zapłaty określonych kwot przez konsumentów tytułem bezumownego korzystania z kapitału. Niestety odpowiedź nie została udzielona w sposób jednoznaczny, tzn. TSUE nie wskazał, że opcja taka jest możliwa lub też że jest zabroniona. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, podkreślił jedynie, że to sąd krajowy ma poinformować konsumenta o konsekwencjach prawnych, jakie może pociągnąć za sobą stwierdzenie nieważności takiej umowy, niezależnie od tego, czy konsument jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. Zatem nadal nie mamy oficjalnego stanowiska czy można żądać wynagrodzenia za korzystanie z kapitału czy też nie. Odpowiedź na to pytanie uzyskamy zapewne 11 maja, przy czym w opinii naszej Kancelarii takie żądanie jest całkowicie niedopuszczalne.
WIELKA SZÓSTKA WCIĄŻ BEZ ODPOWIEDZI
Mimo wydania powyższych wyroków przez TSUE pytania skierowane do pełnego składu Izby Cywilnej nadal pozostają bez odpowiedzi. Wynikają one z wielu nieścisłości pomiędzy orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a celem posiedzenia ma być ujednolicenie wykładni przepisów prawa w tym zakresie. Wielka szóstka to sześć pytań skierowanych przez pierwszą prezes SN do pełnego składu Izby Cywilnej o następującej treści:
- Czy w razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie wiąże konsumenta, możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego do takiej waluty umowa może wiązać strony w pozostałym zakresie?
- Czy w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu denominowanego w walucie obcej umowa ta może wiązać strony w pozostałym zakresie?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej, w wykonaniu której bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają odrębne roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron, czy też powstaje jedynie jedno roszczenie, równe różnicy spełnionych świadczeń, na rzecz tej strony, której łączne świadczenie miało wyższą wysokość?
- Czy w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej z powodu niedozwolonego charakteru niektórych jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się od chwili ich wypłaty?
- Czy, jeżeli w przypadku nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej którejkolwiek ze stron przysługuje roszczenie o zwrot świadczenia spełnionego w wykonaniu takiej umowy, strona ta może również żądać wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych przez drugą stronę?
Mamy nadzieję, że 11 maja uzyskamy odpowiedź na nurtujące nas wszystkich pytania, a polska linia orzecznicza w zakresie spraw frankowych stanie się bardziej jednolita. Bez względu na wynik tej uchwały, nasza Kancelaria nie ustaje w swoich działaniach mających na celu pomoc Frankowiczom, poprzez reprezentację ich interesów przed sądami w całej Polsce. Jeżeli kredyt we frankach to także Twój problem, skontaktuj się z nami. Dokonamy analizy Twojej sprawy i przedstawimy Ci możliwe sposoby walki.
Stan prawny na dzień 30 kwietnia 2021 r.